“” ماه رمضان از منظر شعرا “”

پایگاه اطلاع رسانی آوای سبزآرام:
نگاه حافظ به اين ماه نقادانه و رندانه است .
پایگاه خبری آوای سبز آرام ؛ ماه رمضان و تاثیر آن در ادبیات فارسی و دیدگاه شاعران در مورد آن باید گفت : با بررسی در تاریخ ادبیات فارسی از زمان رودكی تا كنون شاعران زیادی به موضوع ماه مبارك رمضان ، لیالی قدر و شهادت حضرت امیر مومنان (ع) پرداخته اند .

از شاعرانی كه به موضوع رمضان پرداخته است حكیم ابوالقاسم فردوسی(ره) بوده و به عنوان یك شاعر حماسه سرا به آموزه های دینی و مباحث مرتبط با این ماه توجه ویژه داشته است و در بیتی می فرماید :

همان بر دل هر كسی بوده دوست

نماز شب و روزه آیین اوست

از دیگر شاعرانی كه به موضوع رمضان پرداخته اند می توان به حکیم ناصر خسرو قبادیانی (ره) اشارت كرد . او معتقد است كه باید به بصیرت روزه داری توجه كرد و به صرف نیاشامیدن و نخوردن نمی توان روزه داری كرد.

حضرت مولانا(ره) از دیگر شاعرانی عارف مسلک است كه در زمینه رمضان اشعار زیادی سروده است كه به «رمضانیه» معروف است :

این دهان بستی دهانی باز شد

تا خورنده لقمه های راز شد

چند خوردی چرب و شیرین از طعام

امتحان كن چند روزی در صیام

حضرت مولانا (ره) در این شعر بر تزكیه نفس و دوری از گناه و تقوا پیشگی تاكید دارد.

یكی دیگر از موضوعاتی كه شاعران بدان توجه داشته اند بحث استقبال از رمضان است كه بیشتر شعرا در سروده های خود از آمدن آن ابراز خشنودی كرده اند .

حضرت مولانا(ره) در یكی از اشعار خود در استقبال ماه رمضان می گوید:

آمد رمضان و عید باماست

قفل آمد و آن كلید باماست

تامل و تعمق در فلسفه روزه داری و حكمت آن یكی از نكات مورد توجه شاعران پارسی زبان است . توجه به افطار و سحر ، آداب روزه داری و افطار ، مدح و منقبت حضرت علی (ع) و لیالی قدر از دیگر مباحث زیر مجموعه های اشعار رمضانیه است .

وداع با رمضان ، تاثر و ابراز ناراحتی و محروم شدن از بركات این ماه و حسرت از پایان آن از دیگر مباحثی است كه شاعران بدان توجه داشته اند .
* حافظ به رمضان نگاهی رندانه و ناقدانه داشته است

نگاه حضرت حافظ(ره) به ماه رمضان متفاوت از دیگر شعراست. این غزلسرای مشهور زبان فارسی نگاهی رندانه و ناقدانه به ماه رمضان داشته است ، حضرت حافظ(ره) به این بهانه به نقد مسلمانی مردم دوره خود پرداخته است و نحوه سلوك دینی و معنوی را مورد سوال قرار می دهد .
لسان الغیب در بطن سروده توجه به باطن دین و پرهیز از ظاهر فریبی و پرداختن به ظواهر تاكید شده است چنانكه می فرماید :

روزه یكسو شد و عید آمد و دل ها برخاست

می ز خمخانه بجوش آمد و می باید خواست

حافظ در اشعارش با زهد فروشی و مسلمانی همراه با ریا كاری مخالف بوده و به گونه ای با این نوع مسلمانی در ستیز است .

اگر در این اشعار به درستی غور كنیم در می یابیم كه بحث رمضان گریزی و رمضان ستیزی مطرح نیست ، بلكه نكته مورد تاكید حضرت حافظ و شعرایی از این دست این است كه با روزه گرفتن باید بندگی و به باطن دین توجه كرد و تنها در ظواهر دین متوقف نشد و آن را دستاویزی برای مردم فریبی و نفاق قرار نداد .

لسان الغیب از شاعرانی است كه در قالب یك دین شناس بصیر و با آگاهی به نقد عالمانه مسلمانی مردم زمانه خود پرداخته و تنها هدفش اصلاح گری بوده است.
به قلم : رضا اسماعیلی /استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران